
تاریخ محرمانه مغول
به گفتار احمد تمیر
نگاهی عمومی به پژوهشهای انجام شده درباره تاریخ محرمانه مغول
1 – منابع تاریخی مربوط به دوره مغول
آثاری که در اروپا جهان اسلام چین و به زبان مغولی درباره تاریخ مغول تألیف شده اند
این مسئله که دولت بزرگ مغول و یا ترک (مغول چگونه در وطن باستانی گوگ ترکها در سده سیزدهم برپا شده به سرعت نضج گرفت و با سرنگونی بسیاری از دولتها موقعیت یک واسطه را میان ممالک مختلف فرهنگی بر عهده گرفت بویژه ایجاد سریع و قدرت گیری بی نظیر آن تاکنون دانشمندان بسیاری را به خود مشغول کرده است.
بطور کلی دانشمندان اروپایی در پژوهش این دوره تنها توانسته اند از آثار نوشته شده به زبانهایی غیر از مغولی بهره گیرند که برخی از این آثار توسط تاجران و یا سیاحان میسیونر مانند پلانو کارپینی ویلهلم فن روبروک و مارکوپولو نوشته شده اند. برخی دیگر از آثار نیز توسط مؤرخان مسلمان از جمله ابن اثیر نسفی جوینی، وصاف رشیدالدین، اسفزاری و
تألیف شده اند.
همچنین منابع زیر نیز مورد استفاده دانشمندان اروپایی برای بررسی دوره مغول بوده است کتابهی به زبان چینی مانند
1 سفرنامه هسیه یوچی راهب تائوئیست چانگ چون چین به شرق
منگ تا پئی لو خبر مفصل درباره مغولان نوشته چائو هونگ (۲) ۱۲۲۱، ۱۰
هئی تا شی لیو تفصیلات درباره تاتارهای سیاه (مغول) مؤلفان پنگ تایا و سو تینگ ۱۲۳۷
شنگ وو چین چی یئن لو توصیف سفرهای شخصی جنگجوی مقدس چنگیز خان)
چای پئی چی هسینگ یادداشتهای یک سفر به مرز «شمال» نوشته چانگ ته هویی
– چائو پو تسینگ لو: «تاریخ عمومی استیلاء.»
لیائو چین یوان سان شی کو یوه چیه توضیح واژگان بیگانه در سالنامه های سلاله های گیتان جورجن و مغول ۱۸۷۱
یه. پئی هسوان سی چی یادداشتهای خصوصی درباره سفرهای شمال» مؤلف: لیو چی
هوانگ یوان چنگ مییئن لو سفر مغولان به برمه»
پینگ سونگ لو شکست دولت سونگ» تألیف لیو مین چونگ.